ციფრული ძალადობის დონე მსოფლიოში იზრდება: „კასპერსკის ლაბორატორია“ციფრული ძალადობის დონე მსოფლიოში იზრდება: „კასპერსკის ლაბორატორია“
თბილისი, 26 მარტი. „კასპერსკის ლაბორატორიის“ უახლესი ანგარიში 2023 წლის სტალკელური პროგრამული უზრუნველყოფის შესახებ გვიჩვენებს, რომ თითქმის 31000 მობილური მომხმარებლის მთელ მსოფლიოში თავს დაესხა ასეთი სათვალთვალო პროგრამული უზრუნველყოფა. მსოფლიოს მასშტაბით გამოკითხულთა 40%-მა თქვა, რომ მას უთვალთვალებდნენ ან ეჭვი აქვთ, რომ უთვალთვალებენ.
კომპანია განმარტავს, რომ სათვალთვალო პროგრამული უზრუნველყოფა, როგორც წესი, შენიღბულია, როგორც ქურდობის საწინააღმდეგო ან მშობლის კონტროლის აპლიკაციის საფარქვეშ სმარტფონებზე, პლანშეტება და კომპიუტერებზე, მაგრამ სინამდვილეში ისინი ძალიან განსხვავდებიან. როგორც წესი, დამონტაჟებულნი არინ იმ პირის თანხმობის ან ცოდნის გარეშე, რომელსაც თვალყურს ადევნებენ. ისინი თავდამსხმელებს აძლევენ საშუალებებს გააკონტროლონ მსხვერპლის სიცოცხლე. სტალკერული პროგრამული უზრუნველყოფის შესაძლებლობები განსხვავდება აპლიკაციის მიხედვით.
The State of Stalkerware არის „კასპერსკის ლაბორატორიის“ ყოველწლიური ანგარიში, რომელიც მიზნად ისახავს უკეთესად გაიგოს მსოფლიოში ციფრულ თვალთვალს დაქვემდებარებული ადამიანების რაოდენობა. „კასპერსკის ლაბორატორიის“ მონაცემებით, 2023 წელს სტალკერპროგრამით მსოფლიოში დაზარალდა 31 031 უნიკალური მომხმარებელი, რაც 2022 წელს დაზარალებული 29 312 მომხმარებლისგან თითქმის ექვსი პროცენტით მეტია (5,8%). მაჩვენებლები იუწყებიან კლების ტენდენციაზე 2021 წელს, რაც ადასტურებს, რომ ციფრული თვალთვალი გლობალურ პრობლემად რჩება.
კომპანია იტყობინება, რომ სომხეთი და აზერბაიჯანი აღმოსავლეთ ევროპის (ევროკავშირის ქვეყნების გარდა), რუსეთისა და ცენტრალური აზიის ტოპ 10 ქვეყანას შორის არიან 2023 წელს სტალკერების თავდასხმების რაოდენობით. ამგვარად, აზერბაიჯანში „კასპერსკის ლაბორატორიის“ მობილური უსაფრთხოების გადაწყვეტილებებმა გამოავლინა 243 ასეთი შემთხვევა (მე-5 ადგილი), სომხეთში – 43 (მე-10 ადგილი). 2022 წელს აზერბაიჯანში 130 ასეთი შემთხვევა დაფიქსირდა (მე-5 ადგილი), სომხეთში – 27 (მე-10 ადგილი) წლება რაც საქართველო ამ სიაში არ მოხვედრილა.
Kaspersky Security Network-ის მონაცემებით, 2023 წელს ყველაზე მეტად დაზარალებული ქვეყნების სამეულში შედიოდნენ მომხმარებლები რუსეთში (9890), ბრაზილიაში (4186) და ინდოეთში (2492). ირანი წინა წელს შევიდა პირველ ხუთეულში და რჩება იქ. 2022 წელთან შედარებით, ზემოქმედების ქვეშ მყოფი ქვეყნების ტოპ 10 ცოტათი შეიცვალა. მაშინ როცა გერმანია მეშვიდედან მე-10 ადგილზე ჩამოვიდა, ხოლო საუდის არაბეთმა (2022 წელს მერვე ადგილზე იყო) სია დატოვა.
სასტიკი მოპყრობის სპექტრი მრავალფეროვანია, რესპონდენტთა მესამედზე მეტი (39%) მთელ მსოფლიოში ადასტურებს, რომ შეეჯახა ძალადობის ან შეურაცხყოფის ინციდენტებს ამჟამინდელი ან ყოფილი პარტნიორის მხრივ. ანგარიშების წარდგენის მიზნით მსოფლიოში გამოკითხულთა 23%-მა განაცხადა, რომ განიცადა ონლაინ შევიწროება მათგანაც კი, ვისთანაც რამდენიმე ხნის წინ კონტაქტი ჰქონდათ. გარდა ამისა, საერთო ჯამში, 40%-მა აღნიშნა, რომ მათ საკუთარ თავზე გამოსცადეს ან ეჭვი აქვთ, რომ მათ თვალყურს ადევნებენ.
მეორეს მხრივ, 12 % აღიარა, რომ აყენებდა ან ცვლიდა პარამეტრებს პარტნიორის ტელეფონზე, ხოლო ცხრა პროცენტმა განაცხადა, რომ ზეწოლას ახდენდა პარტნიორზე ჯაშუშური აპლიკაციების დასაყენებლად. თუმცა, მათი ცოდნის გარეშე პარტნიორის ჯაშუშობის იდეა მიუღებელია ადამიანების უმეტესობის (54%) მიერ, რაც ასახავს გაბატონებულ აზრს ასეთი ქცევის წინააღმდეგ. პარტნიორის ონლაინ აქტივობის ნებაყოფლობითი მონიტორინგისადმი დამოკიდებულებასთან დაკავშირებით, გამოკითხულთა 45% გამოხატავს უკმაყოფილებას, რაც ხაზს უსვამს კონფიდენციალურობის უფლებების მნიშვნელობას. პირიქით, 27% მხარს უჭერს ურთიერთობებში სრულ გამჭვირვალობას, თვლის კონსენსუალურ მონიტორინგს სათანადოდ, ხოლო 12% მიიჩნევს, რომ ეს მისაღებია მხოლოდ ურთიერთთანხმობის შემთხვევაში.
„ეს დასკვნები ხაზს უსვამს იმ დელიკატურ ბალანსს, რომელსაც ადამიანები ამყარებენ ინტიმურ ურთიერთობასა და პირადი ინფორმაციის დაცვას შორის. პოზიტიურია იმის აღქმა, რომ ადამიანები გაზრდილი სიფრთხილით ეკიდებიან ისეთ მგრძნობიარე მონაცემებს, როგორიცაა უსაფრთხოების მოწყობილობების პაროლები. ასეთი მგრძნობიარე წვდომა არ უნდა იქნეს გაზიარებული, რაც შეესაბამება კიბერუსაფრთხოების პრინციპებს. სტრიმინგის სერვისის პაროლების და ფოტოების გაზიარების სურვილი წარმოადგენს კულტურულ ცვლილებას, თუმცა ადამიანებმა უნდა იცოდნენ თუნდაც ერთი შეხედვით უვნებელი ინფორმაციის გაზიარების პოტენციური რისკები. ეს დასკვნები ხაზს უსვამს ურთიერთობებში ღია კომუნიკაციის ხელშეწყობის მნიშვნელობას, მკაფიო საზღვრების დაწესებას და ციფრული წიგნიერების ხელშეწყობას. უსაფრთხოების პროფესიონალებს მიაჩნიათ, რომ საჭიროა ამაღლებული იქნას კიბერუსაფრთხოების საუკეთესო პრაქტიკის შესახებ განათლების დონე, რაც საშუალებას აძლევს ინდივიდებს მიიღონ ინფორმირებული გადაწყვეტილებები ურთიერთობებში პირადი ინფორმაციის გაზიარების შესახებ“, – აღნიშნავს „კასპერსკის ლაბორატორიის“ უსაფრთხოებისა და მონაცემთა კონფიდენციალურობის ექსპერტი დევიდ ემი.
წაიკითხეთ 2023 წლის სრული ანგარიში სათვალთვალო პროგრამული უზრუნველყოფის საფრთხეების შესახებ აქ: https://securelist.com/state-of-stalkerware-2023/112135/.
