ყაზახეთი: პროგრესული რეფორმების კურსით

               16 დეკემბერს ყაზახეთში მთავარ ეროვნულ დღესასწაულს – დამოუკიდებლობის დღეს აღნიშნავენ. 29 წლის განმავლობაში ჩვენმა ქვეყანა მმნიშვნელოვანი ნახტომი მოახდინა 90-იანი წლების დასაწყისის ეკონომიკური და პოლიტიკური ჩამოშლიდან თანამედროვე სოციალურ სახელმწიფომდე დინამიურად განვითარებადი საბაზრო ეკონომიკით, დემოკრატიული წყობით, პოლიტიკური სტაბილურობით, ეთნო-კონფესიური თანხმობით. 

            რესპუბლიკა მეკლიანი გზა გაიარა, საერთაშორისო აღიარებამდე. ყაზახეთი ღრმა და რისინტეგრირებული საერთაშორისო პროცესებში, შეუერთდა მთავარ საფინანსო და ეკონომიკურ ინსტიტუტებს, არის რეგიონალური ინტეგრაციის აღიარებული ლოკომოტივი, მოიზიდა პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მრავალ მილიარდიანი ნაკადები.

            დღეს ყაზახეთს არცერთ ქვეყანასთან არ გააჩნია მოუგვარებელი ტერიტორიული პრობლემა, რამაც ქვეყანას საშუალება მისცა შეექმნა“მშვიდობისა და თანამშრომლობის სარტყელი” მის გარშემო. ქვეყნის შიგნით ასევე დამვკიდრდა ჰარმონიული და სტაბილური საზოგადოება, სადაც 120-ზე მეტი ეროვნების ადამიანი ცხოვრობს მშვიდობასა და თანხმობაში, სანდო ატმოსფეროსა და ურთერთ გაგებაში. ეკონომიკურ სფეროში წარმატებების და მასშტაბური მოდერნიზაციის წყალობით, დღეს ყაზახეთში უზრუნველყოფილია მაღალი სოციალური გარანტიები და ხალხის კეთილღეობის ზრდა.

            დღეს ყახაზეთი შედის მსოფლიოს 50 კონკურენტუნარიან ეკონომიკების რიცხვში. ახლა ყაზახეთმა დაისახა უფრო ამბიციური ამოცანა – მსფოლიოს 30 განვითარებულ სახელმწიფოს რიცხვში შესვლა. ამ მიზნებისთვის, უზარმაზარი ბუნებრივი სიმდიდრეებით, ყაზახეთი ახდენს თავისი ეკონომიკის დივერსიფიკაციას, გადამამუშავებელი მრეწველობის, მანქანათ მშენებლობის, ინოვაციური პროექტებისა და განახლებადი ეკონომიკის განვითარებით.

            ყაზახეთი ატარებს წარმატებულ მრავალ ვექტორულ პოლიტიკას,კეთილი ნების ყველა ქვეყანასთან თანამშრომლობის განვითარებით,მეგობრობის და ურთიერთ პატივისცემის პრინციპებზე. ამ დროის მანძილზე ყაზახეთმა დიპლომატიური ურთიერთობები და ამყარა მსოფლიოს 180 სახელმწიფოსთან. ჩვენი სახელმწიფო რეგულარულად მსოფლიო და ტრადიციული რელიგიების ლიდერების ყრილობას მართავს, შევიდა მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში, ეფექტურად შუამავლობდა კონფლიქტური სიტუაციების მოგვარებაში, ასევე ჩვენმა ქვეყანამ გაეროს გენერალური ასამბლეის მიერ ბირთვული იარაღის განთავისუფალი მსოფლიოს მშენებლობის შესახებ საყოველთაო დეკლარაციის მიღების ინიცირება მოახდინა. ყაზახეთი პირველად იქნა არჩეული გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს არამუდმივ წევრად  2017-2018 წლებში.

            დღე სყაზახეთში ხორციელდება პოლიტიკური რეფორმების მსხვილი პაკეტი, რომელიც საფუძველს უდებს საზოგადობრივ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში თანმიმდევრული ლიბერალიზაციის ახალ ეტაპს.ისინი ზეგავლენას ახდენენ დემოკრატიის ძირითად ინსტიტუტების შემდგომ განვითარებაზე – მოქალაქეთა უფლებებზე მშვიდობიან შეკრებების დროს, არჩევნების ორგანიზებასა და პოლიტიკური პარტიების საქმიანობაზე.

ქვეყნის პრეზიდენტის მიერ ხელმოწერილი შესწორებები

საკონსტიტუციო კანონში „არჩევნების შესახებ“ დაკანონშო „პოლიტიკური პარტიების შესახებ“რეფორმების პაკეტის მნიშვნელოვანი ნაწილი გახდა, რომლებიც განაგრძობენ ყაზახეთის პოლიტიკური სისტემის მოდერნიზაციას. მათი მიღება – მნიშვნელოვანი ნაბიჯია „მომსმენი სახლელმწიფოს“ კონცეპციის განხორციელების და სამოქალაქო საზოგადოების როლის გაზრდის გზაზე. ახალი სამართლებრივი ნორმები უფრო მეტად აძლიერებენ ყაზახეთში ისეთ ღირებულებებს, როგორიც არის აზრთა პლურალიზმი, ალტერნატიული შეხედულებები, კონსტრუქციულიპოზიციადაპასუხისმგებლობა.

ხელმოწერების ბარიერის დაწევა პოლიტიკური გაერთიანების შესაქმნელად, რომელიც შეძლებსარჩევნებშიმოანაწილეობისმიღებას, 40 ათასიდან 20 ათას ადამიანამდე – მნიშვნელოვანი ნაბიჯია ყაზახეთის პარტიული სისტემის შემდგომი განვითარებისთვის. ამრიგად, კანონდმებლობაში შესული ცვლილებები,ხელს შეუწყობს პარტიების გავლენის ზრდას ქვეყანაში არსებულ პოლიტიკურ პროცესებზე.ისინი ამარტივებენ ახალი პოლიტიკური პარტიების შექმნის წესებს და ქვეყანაში პარტიული ცხოვრების საყოველთაო აქტივიზაციას, რაც, როგორც მოსალოდნელია, დადებითად აისახება სახელმწიფო გადაწყვეტილებების შემუშავების და მიღების პროცესებზე. დღევანდელი დღისთვის ყაზახეთში დარეგისტრირებულია და მოქმედებს 6 პოლიტიკური პარტია.

კანონებში გათვალისწინებული ზომები ერთობლივად მიზნად ისახავს საზოგადოებრივ-პოლიტიკური სივრცის ფორმატის შეცვლას,პარტიულ მოედანზე კონკურენციის ზრდას, საარჩევნო ორგანოებისთვის უფრო ინკლუზიური, ბალანსირებული ხასიათის მიცემას.

ამჟამადყაზახეთშიმიმდინარეობსმომდევდნო 2021 წლის 10 იანვრისსაპარლამენტოარჩვენბისთვის მზადება. ახალისაარჩევნოკამპანიისწინმიღებულიქნაზომებიპარტიისსტრუქტურისმოდერნიზაციისთვის, მრავალპარტიულობისგანვითარებისა დაქვეყნისსაზოგადორებრივ-პოლიტიკურცხოვრებაშიმოქალაქეებისმონაწილეობისგაფართოებისთვის. ახალიკანონებიუფრომეტადგააძლიერებენქალებისდაახალაზგარდებისუფლებებსქვეყნისპოლიტიკურცხოვრებაშიმონაწილეობისთვის. ისინიითვალისწინებენაუცილებელი30%კვოტისშემოღებასქალებისადაახალაგზრდა  29 წლამდეპირებისთვისსაარჩევნოპარტიულსიებში.

გამომდინარეიქიდან, რომარჩევნებისინსტიტუტი არის სახელმწიფოსდემოკრატიულიწყობისფუნქციონირების დასტური, არჩევნებისინსტიტუტისგანვითარებისდონეასახავსმთლიანადსაზოგადოებისდასახელმწიფოსდემოკრატიზაციისდონეს. ახალისტორიულეტაპზეყაზახეთიგანაგრძობსდემოკრატიისგაძლიერებას, რომლის განვითარებისკურსითითქმისსამიათეულიწლისწინთავიდანვედაგაცნობიერებულადიქნა ხალხისმიერარჩეული.

          ყაზახეთსა და საქართველოს შორის თანამშრომლობა არის სამაგალითო, არარსებობს საკითხი, რომლის მოგვარება შეუძლებელია ორმხრივი ურთიერთგაგებისა და პატივისცემის გზით. ურთიერთობა ორ ქვეყანას შორის ყოველთვის გამოირჩეოდა მაღალი დინამიკით და ეფუძნებოდა ჩვენი ქვეყნების ხალხთა მრავალ საუკუნოვან მეგობრობას.

            აქტიურად ვითარდება ტრადიციული მეგობრული და ურთიერთსასარგებლო ორხმრივი ურთიერთობები ბიზნესის, მეცნიერების, კულტურის, ტურიზმისა და სპორტის სფეროში. ამის დასტური გახდა ორმხრივი ვაჭრობის ზრდა მიმდინარე წლის10 თვის განმავლობაში 83 პროცენტით 2019 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, რომელმაც 113,1 მილიონი დოლარი შეადგინა, მათ შორის ექსპორტი – 81,5 მილიონი დოლარი, რომელიც 230,8%-ით მეტია2019 წლის ანალოგიურ პერიოდზე (24,6 მილიონი დოლარი), იმპორტი – 31,6 მილიონი დოლარი, რაც15,0%-ით დაბალია (37,2 მილიონი დოლარი).

               2020 წელს საქართველოში ყაზახეთის რესპუბლიკის რიგით მოერე საპატიო საკონსულო გაიხსნა. ქ.რუსთავში 2020 წლის 5 ნოემბერს გაიმართა ყაზახეთის რესპუბლიკის საპატიო საკონსულოს ოფისის გახსნის ცერემონია ქვემო ქართლისა და მცხეთა-მთიანეთის საკონსულო დაფარვის ოლქით. ყაზახეთის საპატიო საკონსულოს გახსნა საქართველოს ერთ-ერთ ეკონომიკურად საინტერესო, კულტურლ, ტურისიტულ რეგიონში წარმოადგენს ურთიერთ სასარგებლო თანამშრომლობის განვითარების საფუძველს.

            მჭიდრო მეგობრული ურთიერთობების ნათელი დასტური იყო დიდი ყაზახი პოეტისა და განმანათლების აბაი კუნან ბაიულის ქუჩის გახსნა ქალაქ თბილისში. აბაი კუნან ბაევის დაბადების დღიდან175 წლის თავის ფარგლებში,ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს2020 წლის 24 ივლისის №188 განკარგულების შესაბამისად, საქართველოს დედაქალაქის ერთ-ერთ ქუჩას აბაის სახელი მიენიჭა. ყაზახური მხარე მადლობას უხდის საქართველოს დედაქალაქის მერიის ხელმძღვანელობას აღნიშნული ინიციატივის მხარდაჭერისთვის. თავისმხრივ, დიდი ქართველი პოეტის შოთა რუსთაველის სახელს ატარებენ ქუჩები ყაზახეთის სამქალაქში, ნურ-სულთანში, ალამატასა და ტარაზში.

            განსაკუთრებულ მადლობას ვუხდით ცნობილ ქართველ პოეტესას,ილიაჭავჭავის, ანა კალანდაძისა და გალაქტიონ ტაბიძის სახელობის პრემიების ლაურეატს, მრავალი წიგნის და ნაკრებების ავტორს, მწერალთა კავშირის თავმჯდომარეს მაყვალა გონაშვილს, რომელმაც პირველად თარგმნა ქართულ ენაზე დიდი აბაის ლექსები. ლექსების კრებული წელს გამომცემლობა „მერანმა“ გამოსცა.

            ამის გარდა, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორის, დიპლომატისა და პროფესორის ზურაბ ხონელიძის და უნივერსიტეტის საერთაშორისო განყოფილების ხელმძღვანელის, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორის, პროფესორის ინდირა ძაგანიას მხარდაჭერით საქართველოში ყაზახეთის საელჩოს მიერ გახნსილ იქნა აბაის სახელობის აუდიტორია

სადაც ტარდება შეხვედრები და ლექციები სტუდენტებისათვის. აღნიშნული უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების ბიბლიოთეკას ასევე გადაეცა წიგნები და ლიტერატურა ყაზახეთის შესახებ.

            ორმხრივი ურთიერთქმედებების არსებული დიდი პოტენციალის გათვალისწინებით,და რწმუნებულები ვართ, რომ მეგობრული ურთიერთობა ყაზახეთსა და საქართველოს შორის მომავალშიც განვითარდება ჩვენი ქვეყნები სხალხის ინტერესების სასარგებლოდ.

ყაზახეთის რესპუბლიკის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საქართველოში

ბაურჟან მუხამეჯანოვი